فعالان بازار آپشن به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر یک اهداف و استراتژی‌های مخصوص به خود را دارند. شناخت این دسته‌بندی‌ها به ما کمک میکند تا بدانیم که چگونه می‌شود از این بازار در جهت بردن سود بیشتر استفاده کرد:

1. پوشش دهندگان ریسک (Hedgers)

افراد یا شرکت‌هایی که در این دسته قرار دارند، از قراردادهای اختیار برای مدیریت و کاهش ریسک دارایی‌ها یا معاملات خود در دیگر بازارها استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها می‌خواهند خود را از تغییرات ناخواسته قیمت‌ محافظت کنند.

2. سفته‌بازان (Speculators)

این گروه از معامله‌گران درست مانند دیگر بازارهای مالی به دنبال کسب سود از تغییرات قیمت‌ها هستند. آنها به کمک تحلیل تکنیکال و دیگر ابزارهای تحلیلی سعی در پیش بینی قیمت‌ها  و خرید و فروش قراردادها دارند.

3. آربیتراژگران (Arbitrageurs):

این گروه از تریدرها به دنبال بهره‌برداری از تفاوت‌های قیمتی بین دو یا چند بازار می‌باشند. آنها سعی دارند با استفاده از ترکیب چند بازار، تفاوت‌های قیمتی را به سود تبدیل کنند. به عبارت ساده‌تر، آربیتراژگران سعی می‌کنند با فرصت‌هایی کوچک و معمولاً کوتاه‌مدت سود مورد نظر خود را بدست بیاورند.

شناخت اهداف و استراتژی‌های هر کدام از این دسته‌ها می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا تصمیمات بهتری در بازار آپشن بگیرند و با مدیریت بهتر ریسک و بهره‌برداری از فرصت‌های بازار، به موفقیت در این بازار برسند.

پوشش دهندگان ریسک (Hedgers)

پوشش دهندگان ریسک، یا Hedgers، افراد و شرکت‌هایی هستند که در بازار آپشن به منظور مدیریت و کاهش ریسک نوسانات قیمت‌ها حضور دارند. این دسته از فعالان بازار از استراتژی‌های اختصاصی برای حفظ ارزش دارایی‌ها یا معاملاتشان استفاده می‌کنند.

اهداف پوشش دهندگان ریسک: هدف اصلی این دسته از افراد و شرکت‌ها، کاهش ریسک معاملات خود است. آنها به کمک این قراردادها، موقعیت‌هایی (پوزیشن‌هایی) اخذ می‌کنند که باعث کم شدن ضرر آنها در معاملات دیگرشان در بازار بورس میشود.

اجرای استراتژی حفاظتی با خرید آپشن قراردادی (Protective Put) نمونه‌ای ساده از روش‌های بیمه کردن در بازار سهام است. به عنوان مثال، فرض کنید یک تریدر 50,000 سهم شرکت XYZ با قیمت 3000 ریال برای هر سهم میخرد. او نگران است که ارزش سهامش در آینده کاهش یابد، بنابراین به منظور حفظ ارزش سرمایه‌اش، یک استراتژی محافظتی اجرا می‌کند.

هزینه کل معامله:

50,000 x 5000 = 250,000,000

در این صورت، تریدر می‌تواند 50 قرارداد آپشن قراردادی خرید (Put Options) با قیمت اعمال 3000 ریال برای هر سهم شرکت XYZ، به حجم 1000 سهم خریداری می‌کند. هزینه هر قرارداد آپشن 100 ریال است (که با ضرب در تعداد قراردادها، معادل 5000 ریال می‌شود).

هزینه قرارداد آپشن:

100 x 50 = 5000 ریال

حال، اگر قیمت سهام XYZ به طور قابل توجهی کاهش یابد و به عنوان مثال به 2000 ریال برای هر سهم برسد، تریدر می‌تواند حق خرید سهام را به قیمت 3000 ریال اعمال کند. این به او اجازه می‌دهد سهام خود را به قیمت 3000 ریال به طرف مقابل قرارداد بفروشد.

ارزش سهم ها بدون قرارداد:

50,000 x 2000 = 100,000,000

ارزش سهم‌ها با اعمال قرارداد اختیار:

50,000 x 3000 = 150,000,000

مقدار سود ما با استفاده از این استراتژی:

150,000,000 – 100,000,000 – 5000 = 49,995,000

به عبارت دیگر، با خرید آپشن‌های قراردادی با قیمت اعمال 3000 ریال، تریدر خود را در برابر ریزش ناخواسته قیمت سهام محافظت کرد.

توجه کنید که تریدر برای بیمه کردن سهام‌های خود با قراردادهای آپشن‌ مبلغی را برای تدابیر حفاظتی خود پرداخت می‌کند، اما برای معامله‌گران حرفه‌ای، این هزینه در مقابل زیانی که از آن به کمک قراردادهای آپشن جلوگیری می‌کنند، کاملا صرفه اقتصادی دارد.

سفته بازان (Speculators)

در بازار آپشن، سفته بازان یا نوسان گیرها نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. عمده هدف این افراد، پیش‌بینی نوسانات قیمت یک دارایی است، به طوری که از این پیش‌بینی سود کسب کنند، حتی اگر پیش‌بینی‌شان اشتباه باشد.

سفته بازان به امید کسب سود از نوسانات قیمت به بازار می‌آیند و به دنبال سوار شدن بر روندهای بازار هستند.  آن‌ها با اجرای استراتژی‌های مختلف، موقعیت‌های معاملاتی مخصوص به خود ایجاد می‌کنند و در نوسانات بازار به سود می‌رسند. سفته بازان یکی از عناصر مهم بازار به حساب می‌آیند زیرا با فعالیت‌هایشان به بازار نقدشوندگی بیشتری می‌دهند.

برای مثال:

یک نوسان‌گیر (سفته‌باز) پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهم فولاد در آینده به مدت دو ماه افزایش خواهد یافت. فعلاً قیمت این سهم 2000 تومان است و قیمت یک قرارداد آپشن از نوع اختیارِ خرید با تاریخ سررسید دو ماه بعد با قیمت اعمال 2000 تومان، 100 تومان است.

یک سفته‌باز، به دو طریق می‌تواند از این پیش بینی خود سود ببرد:

گزینه اول: خرید 2000 سهم فولاد با قیمت حال حاضر سهم (2000 تومان) که به مبلغ 4 میلیون تومان سرمایه نیاز دارد.

2000 x 2000 = 4,000,000 تومان

گزینه دوم: خرید 40 قرارداد اختیار خرید ( هر کدام 1000 سهم ) با قیمت 100  تومان به مبلغ 4 میلیون  تومان.

40 x 1000 x 100 = 4,000,000

حال اگر پیش‌بینی ما درست بوده و قیمت سهم 5000 تومان برسد:

گزینه اول برای ما 6 میلیون تومان سود دارد.

2000 x 5000 = 10,000,000

10,000 – 4,000,000 = 6,000,000

اما به کمک قراردادهای آپشن و گزینه دوم می‌توانیم به سود بیشتری برسیم. قرارداد اختیار خرید به فرد اجازه می‌دهد که 40,000 سهم را با قیمت 2000 تومان بخرد و در بازار به قیمت 5000 تومان بفروشد. بنابراین، سودی که از روش دوم نصیب سفته‌باز می‌شود، به مقدار 120 میلیون تومان است:

(5000 – 2000) × 40,000 = 120,000,000 تومان

دقت کنید:

1. معامله‌گران آپشن باید همواره در نظر داشته باشند که قراردادهای آپشن، در کنار مزایا و سودشان، زیان بالقوه نیز دارند. اگر معامله‌گر قرارداد‌ها را به موقع اعمال نکند، زیان بالقوه به میزان پریمیوم پرداختی معامله‌گر محدود نمی‌شود.

2. استفاده از اهرم: قراردادهای آپشن به معامله‌گران امکان استفاده از اهرم (لورج) می‌دهند. این به معنای افزایش میزان سود یا زیان نسبت به سرمایه گذاری اولیه است. این قابلیت می‌تواند سودهای چند برابری را به دنبال داشته باشد، اما در عین حال زیانهای چند برابری نیز به همراه دارد. بنابراین، معامله‌گران باید با دانش کافی دست به استفاده از اهرم‌ها بزنند.

3. سفته‌بازی در بازار آپشن به طراحی استراتژی‌های مناسب و دقیق، تحلیل بازار، و مدیریت ریسک اصولی نیاز دارد. عدم رعایت این نکات می‌تواند به زیانهای سنگینی منتهی شود.

3. آربیتراژگران (Arbitrageurs)

آربیتراژگران (Arbitrageurs) نقش بسیار مهمی در بازار آپشن دارند این افراد توانایی استفاده از تفاوت‌های قیمتی میان بازارهای مختلف را دارند.

آربیتراژگران به عنوان افرادی شناخته می‌شوند که با بهره‌گیری از تفاوت‌های قیمتی میان دو یا چند بازار مختلف، ترکیبی از معاملات را انجام می‌دهند تا بدون ریسک، سود کسب کنند. 

استراتژی‌های آربیتراژ بسیار پیچیده بوده  و نیازمند محاسبات دقیق و دانش بازار است. آربیتراژگران می‌بایست تفاوت‌های قیمتی را به دقت محاسبه کرده و ترتیب معاملات را به گونه‌ای مدیریت کنند که در انتها سود قطعی برای آنها داشته باشد.